Foundations of the Van Local Press From the Ottoman to the Early Republic Period: 1858-1939

Osmanlı’nın son dönemlerinde Van’da çok sayıda gazetenin yayınladığı bilinmektedir. Bu anlamda Van kentinde bilinen ilk yerel gazete 1858 yılında yayın hayatına başlayan Ermenice ‘Ardzvi Vasburagan’ (Van Kartalı)’dır. yayınlanan Türkçe ise 1893’te ‘Van’ gazetesidir. Meşrutiyet’in getirdiği basın özgürlüğünden yararlanmak isteyen bazı Osmanlı vatandaşları, Türkçe, Kürtçe ve yapacak ‘İttihat’ ile ‘Mebde-i Feyz’ isimli gazeteleri çıkarmak için girişimlerde bulunmuşlardır. Ermeniler tarafından 1858’den 1915 yılına kadar 27 dergi yayınlanmıştır. Aşkhadank (Emek), Van-Dosb Tuşpa), Luys (Işık) bu gazetelerden bazılarıdır. Dönemin önemli gazetelerinden biri de ‘Çaldıran’dır. Birinci Dünya Savaşının başlamasına denk gelen yıllarda büyük zorluklarla hayatını sürdürmeye çalışan Çaldıran gazetesi, Van’ın Ruslar işgal edilmesiyle yılının sonlarına doğru vermiştir. tarihten itibaren faaliyetleri tamamen bitmiş Cumhuriyet kurulduktan sonra ancak 1937’de Yeni Yurd gazetesi olmuştur. 1939 bir diğer Van’dır. Her iki de, dönemin şartları itibariyle, her ne resmi devlet söyleminin dışına çıkmamışlarsa da kültürünün oluşmasında roller üstlenmişlerdir. çalışma ile; günümüzde günlük, haftalık aylık periyotlarla yapan oldukça renkli görünüme sahip olan basınının temellerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. faaliyetlerinin başladığı devletinin dönemi Cumhuriyet’in ilanından çıkan dergiler çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Sözü edilen dönemde dergilerin politikaları, sahiplik yapıları yayınlandıkları dönemdeki olayları şekilde aktardıkları incelenmiştir.